حج بر سه گونه است: 1- حج قِران 2- حج افراد 3- حج تمتع.

حج قِران و حج افراد برای ساکنین مکه و اطراف آن تا فاصله 16 فرسخ است. حج تمتع وظیفه کسانی می باشد که محل اقامتشان بیش از این مقدار فاصله دارد و قرآن نیز می فرماید: ... این حج برای کسی است که خانواده و وطن او مکه و حدود او نباشد ...

اعمال حج او دو عبادت، مرکب است که یکی را عمره تمتع و دیگری را حج تمتع گویند.

پیامبر اکرم (ص) در خطبه ی مفصلی که در مورد ماه رمضان در آخرین جمعه ماه شعبان بیان داشته اند، نکات فراوانی را یادآور شدند که به چند مورد آن اشاره می شود:

1- رمضان ماهی است که به مهمانی خدا فراخوانده شده اید پس: با نیت خالص و دلهای پاک از خدا بخواهید که توفیق روزه داری و تلاوت قرآن به شما عنایت فرماید.

2- با گرسنگی و تشنگی خود گرسنگی و تشنگی قیامت را بیاد آورید.

3- مستمندان و بینوایان را دریابید و از آنان دستگیری کنید.

4- کودکان و بستگان را مورد لطف و نوازش قرار دهید.

5- زبان خود را از ناگفتنی ها حفظ کنید.

6- چشمان خود را از دیدنی های حرام بربندید.

7- گوشهای خود را از شنیدنیهای حرام بازدارید.

8- با یتیمان مردم مهربانی کنید تا با یتیمان شما مهربانی ورزند.

چنانچه در بحث خمس یادآوری گردید هر دین و مکتبی برای اداره جامعه و حفظ آن نیازمند به اموال مالی و بودجه است و اسلام همچنان که خمس را برای تأمین مستمندان و رفع نابسامانی های جامعه و اداره امور دینی و نشر معارف آن وضع کرده و خمس نقش مهمی در این زمینه دارد زکات نیز با دامنه وسیعی که در مصارف آن است نقش اساسی تری در امور یادشده به عهده دارد و اینکه زکات در ردیف نماز قرار گرفته هماهنگی عبادت و اداره جامعه و برطرف کردن نابسامانی های آن را به خوبی روشن می سازد و ناگفته پیدا است که دادن زکات برای وحدت جامعه و روابط حسنه میان مستمندان و ثروتمندان بسیار موثر بوده و در پاکی ثروتمندان از بخل، حرص، دنیا پرستی، غرور نقش قابل توجهی داشته و در پدید آوردن روحیه بخشندگی، تعاون، نوع دوستی و احساس مسئولیت همگان و در نتیجه تکامل فکری، عملی، اخلاقی ثروتمندان آثار ارزشمندی خواهد داشت و با این توضیح کوتاه فلسفه وجوب زکات نیز معلم می گردد و جامع بودن اسلام در قانون گذاری و اداره امور مادی و معنوی انسان ها روشن می شود.

جای تردید نیست که هر دین و مرامی برای ترویج و اداره ی تشکیلات آن نیازمند به امور مالی و بودجه است لذا اسلام نیز برای این منظور بودجه هایی مقرر نموده و بعضی از منابع ثروت را اموال عمومی اعلام کرده است و خمس نیز یکی از بودجه های اساسی اسلامی است که در حفظ دین و اداره تشکیلات آن و تأمین مصالح جامعه و رفع نیازمندی های آن نقش مهمی به عهده دارد چنانچه امام هشتم (ع) در پاسخ تاجری که از آن حضرت درخواست معافیت از خمس را کرده بود فرمود: باید خمس را بدهید تا ما به وسیله آن دین را ترویج و تقویت کرده و حیثیت خویش را در مقابل دشمنان حفظ کنیم و مستمندان را یاری نماییم... و با توانایی به پرداخت خمس، خودتان را از دعای ما محروم نکنید که دادن خمس، کلید روزی شما است. و مسلمان کسی است که به آنچه با خدا عهد نموده وفا کند. پس کسی که با زبان، خدا را اجابت کند و با قلب، مخالفت نماید مسلمان نیست. بنابراین سهم سادات موجب رفع نیازمندی های سادات فقیر، یتیم و درمانده می گردد چنانچه زکات که بر آنها حرام است برای اداره و رفع گرفتاری های مستمندان دیگر جامعه می باشد. و سهم امام آن به امام (ع) و سایر رهبران دینی امکان می دهد که دین را ترویج کرده و تشکیلات ان را اداره کنند و مصالح جامعه را تأمین نمایند مخصوصا در طول تاریخ شیعه که پیوسته حکومت های ستمگر، اموال عمومی را در اختیار خود گرفته و دست امامان و رهبران دینی را از آنها کوتاه می کردند فقط خمس بوده است که بر آن قدرت نداشته و منحصرا در اختیار ائمه (ع) و علمای اسلام بوده و مومنین متعهد شخصا به آنها پرداخت می کردند.

در روایات اسلامی استفاده می گردد که روزه فوائد و آثار و برکات مادی و معنوی و جسمی و روحی فراوانی دارد. با پیشرفت علم و تحقیقات دانشمندان متخصص و نتیجه آزمایشات پزشکی نیز فایده های زیادی برای روزه در سلامتی انسان و درمان بسیاری از بیماری ها اثبات گردیده است مانند پایین آمدن فشار خون و سوخت قسمت زیادی از فضولات زیانبار بدن و اعتدال مزاج و استراحت و تقویت و پاکسازی معده و سبک شدن بدن از مواد زیادی و رفع رطوبت های زائد از همگی در سلامتی و رفع بیماری ها و نشاط و صحت نفس نقش حساس را به عهده دارند. چنانچه نقل شده که رسول اکرم (ص) نیز فرمود: روزه بگیرید تا سالم شوید. و از طرفی که همچنان آئین مقدس اسلام در تمام زمینه های اجتماعی و فردی و مادی و معنوی انسان ها ضامن تأمین سعادت دنیا و آخرت جامعه می باشد و در مورد روزه اهمیت فراوان داده و از ترک آن شدیدا نکوهش کرده و کیفرهای سختی برای روزه خوردن بدون عذر مقرر کرده است جای تردید باقی نمی ماند که روزه نیز فوائد مادی و جسمی فراوانی دارد ولی از آنجا که هدف اساسی دین و قوانین الهی، سعادت ابدی و تکامل معنوی انسان هاست بدون شک فوائد و آثار معنوی روزه در سازندگی جامعه و رشد فکری و تقویت روح و کمال انسان و سعادت ابدی او به مراتب از فوائد مادی و جسمی آن زیادتر می باشد.